Po porodzie. Recenzja książki "Od urodzenia" Elisy Albert

Czy wiecie, którą mamy obecnie falę feminizmu? Zdaje się, że trzecią, głowy nie dam, bo chociaż nie mam problemu z określeniem siebie jako feministki, nie jestem specjalistką od teorii feministycznej (kwestię czym jest feminizm pozostawmy chwilowo nierozstrzygniętą). Jest nią za to Ari, bohaterka powieści Elisy Albert „Od urodzenia” (tytuł oryginalny „After Birth”). Ari to feministka zawodowa, feministycznie wykształcona – pracuje nad doktoratem z dziedziny studiów kobiecych. A właściwie przestała nad nim pracować, nawet zanim zdążyła obrać temat, tylko jeszcze nie ma odwagi się do tego przyznać przed sobą, o promotorce nie wspominając. Nie znaczy to, że osłabł zapał feministyczny Ari, problemem jest zapał do pracy naukowej. Żyjemy w świecie, w którym wiele kobiet wciąż pozbawionych jest nawet tego, co wywalczyły kobiety pokolenia naszych prababek – sufrażystki, czyli feministki pierwszej fali. Jednak Ari jest moim zdaniem przedstawicielką feminizmu, który pożera własny ogon. Właśnie konfrontuje się z ostatecznym doświadczeniem kobiecości, macierzyństwem, i zmaga się z depresją poporodową. A raczej rozpacza nad tym, że nie danej jej było skonfrontować się z nim tak, jak to sobie obmyśliła (dziecko przyszło na świat przez cesarskie cięcie, a nie siłami natury), a z depresją nie tyle zmaga się, ile się w niej pławi.

O czym w ogóle jest ta książka? O tym, że macierzyństwo to nie tylko różowe kokardki i słodko gaworzące dziecinne usteczka, że poród boli, a cesarka to poważny zabieg chirurgiczny? Że po przyjściu na świat dziecka nic już nie będzie tak jak przedtem? Jeśli chcecie o tym poczytać, jeśli naprawdę musicie sięgnąć po powieść, żeby się o tym dowiedzieć, Elisa Albert wam to zapewni, nie szczędząc  fizjologicznych szczegółów.  Ale „Od urodzenia” to też całkiem niezła pożywka dla myśli, choć nie jestem pewna, czy moje refleksje są zgodne z intencjami autorki. Ari jest karykaturą feminizmu, feministką-fanatyczką, która przy całym swoim wykształceniu i inteligencji nie przyjmuje do wiadomości faktu, że nie ma jednego uniwersalnego i prawidłowego modelu kobiecości, jednego zestawu kobiecych pragnień i aspiracji, jednego słusznego sposobu rodzenia dzieci. Nie zauważa, że jej problemy, problemy dobrze sytuowanej amerykanki z klasy średniej (szczerze mówiąc, brak realnych problemów, oprócz tych z samą sobą) nijak się mają do problemów większości kobiet świata. Ari nienawidzi kobiet, które myślą inaczej niż ona (ale zaraz, czy feminizm nie polega przypadkiem na prawie kobiety do życia według własnego pomysłu, a nie pomysłu kogoś innego?), tych, które wolą rodzić w szpitalu korzystając ze zdobyczy medycyny, zamiast w domu z doulą (w ostateczności z położną), karmią dzieci butelką a nie piersią, marzą o wystawnych weselach, a nawet tych, które uważają, że czekolada nie jest wyjątkowo i szczególnie kobiecą przyjemnością (zaprzeczając tym samym istnieniu naturalnych różnic pomiędzy mężczyzną a kobietą). Zapędza się też na manowce idealizowania minionych czasów, kiedy życie kobiety było zgodne z naturą i miała ona wsparcie kobiecej wspólnoty, której jej brak, zapominając, że te kobiece wspólnoty były tak zwarte dlatego, że kobiety nie miały wstępu do świata rządzonego przez mężczyzn. Ale może to wszystko są tylko objawy depresji poporodowej.

Nie będę ukrywać, że jestem raczej w kontrze wobec tej książki, jej bohaterka nie ma ze mną wiele wspólnego poza dwoma chromosomami X i na pewno nie mówi moim głosem (również dlatego, że ja nie werbalizuję swoich myśli za pomocą wulgaryzmów, co jest zwyczajem Ari). Uważam, że jest to bardziej literatura antyfeministyczna niż feministyczna. Ale nie można odmówić Elisie Albert umiejętności pisania i kilku ciekawych spostrzeżeń, szczególnie dotyczących relacji między kobietami. „Od urodzenia” na pewno wybija się na tle tego, co określa się u nas jako „literaturę kobiecą”, i myślę, że Wydawnictwu Kobiecemu należy się uznanie za ten, bądź co bądź, odważny wybór.

Moja ocena: 4 (w skali szkolnej) – za materiał do przemyśleń i dyskusji o tym, czego pragną kobiety

---

Elisa Albert, „Od urodzenia”. Przekład Aleksandra Weksej. Wydawnictwo Kobiece, Białystok 2016.

Egzemplarz recenzencki otrzymałam od Wydawnictwa.